Zerzevan kalesi

Zerzevan Kalesi

Roma’nın Sınır Garnizonu

Diyarbakır ili, Çınar ilçesine 13 km mesafede bulunan Zerzevan Kalesi, yüzeyde geniş bir alana yayılmış, yaklaşık 57 bin metrekare yerleşime ait kalıntılar, surların dışındaki yapılar ve nekropol alanı ile birlikte 480 bin metrekare alan Roma İmparatorluğu’nun askeri yerleşimi olarak faaliyet göstermiştir. Roma döneminde doğudaki en uç sınırı oluşturan Anadolu’nun güneydoğusu ekonomik, siyasi ve stratejik olarak önemini koruduğundan önemli bir sınır garnizonu görevini üstlenen Zerzevan Kalesi arkeolojik kalıntıları ile göz kamaştırmaktadır. Zerzevan Kalesi’nin bulunduğu alanda Asur Dönemi’nde (M.Ö. 882-611) Kinabu olarak adlandırılan bir kalenin varlığı bilinmektedir. Pers Dönemi’nde de (M.Ö. 550-331) Kral Yolu üzerinde bulunan askeri yerleşim yol güvenliğinin sağlanması amacıyla kullanılmıştır. Antik ticaret yolu üzerinde bulunan askeri yerleşim MS 3. yüzyıldan 639 yılında İslam orduları tarafından fethine kadar kesintisiz kullanılmıştır ve asıl yerleşim Roma Dönemi’ne aittir. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S. 491-518) ve Justinianos I (M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazı yapılar ise yeniden inşa edilerek mevcut son haline getirilmiştir.

Roma ve Parth/Sasaniler arasında büyük mücadelelere sahne olan ve antik ismi Samachi olan yerleşim, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, 15 metre yüksekliğinde surları ve kazılarda yeni ortaya çıkarılan Mithras Tapınağı ile bölgemiz ve ülkemiz adına çok önemli bir turizm lokasyonudur.Misafirperverliği, hoşgörüsü, toleransı, toplumsal kucaklaşması, sürdürülebilir turizme katkıları, tarihi ve kültürel değerleriyle de Diyarbakır’a layık görülen Dünya Seyahat Gazetecileri ve Yazarları Federasyonunun (FIJET) “Turizmin Oscarı” olarak adlandırılan “Altın Elma” ödülü bu yıl oybirliği ile 2018 için Diyarbakır’a verilmesinde Zerzevan Kalesi’nin etkisi büyük olmuştur.

Bunun yanında, Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi’nce (ICOMOS) hazırlanan “ICORP On The Road Projesi” kapsamında kültür miras alanları, yapılar ve somut olmayan değerlerin bulundukları çevrenin sürdürülebilir kalkınmasına sağladıkları katkının geniş çevrelere ulaştırılması amacıyla hazırlanacak belgesel serisi için seçilen tarihi mekânlardan biri de Zerzevan Kalesi olmuştur. 12 ülkede yapılan çekimler arasından Türkiye’de rota olarak Zerzevan Kalesi belirlenmiştir.